4-12-2004 ΟΜΙΛΙΑ για το σχέδιο νόμου με τίτλο: « εφαρμογή των μεθόδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής»

Το παρόν σχέδιο νόμου θέτει τη Βουλή των Ελλήνων αλλά και την κοινωνία της χώρας μας ενώπιον ενός ζητήματος ιδιαίτερα ευαίσθητου και εξαιρετικά πολύπλοκου και για το οποίο χρειάζεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υπευθυνότητα όλων μας. Το ζητούμενο που είναι η «Εφαρμογή των μεθόδων Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής», αποτελεί αντικείμενο μιας συζήτησης πολλαπλών προσεγγίσεων που σε μεγάλο βαθμό έγινε πριν 2 περίπου χρόνια όταν ο καθοριστικός νόμος 3089/2002 αναπτύχθηκε και αναλύθηκε σε βάθος από την εθνική μας αντιπροσωπεία. Ο νόμος εκείνος όπως αναφέρεται και στο παρόν νομοσχέδιο, τόσο στην εισηγητική έκθεση όσο και στα άρθρα του, αποτελεί το νομικό υπόβαθρο και τον οδηγό για την εξειδίκευση των ζητημάτων που καλούμαστε σήμερα να επεξεργαστούμε.

Σε πολλές περιπτώσεις τα άρθρα και η φιλοσοφία του 3089 επαναλαμβάνονται επαναδιατυπωμένα και εξειδικεύονται για να δώσουν ένα πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο στην εφαρμογή της Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι προοίμιο όλων των νομοθετημάτων μέχρι σήμερα, υπήρξε ο νόμος για τον 2519/1997, σύμφωνα με τις διατάξεις του οποίου συνεστήθη επιτροπή βιοηθικής με δύο σκέλη που ασχολήθηκε σε βάθος με τα ζητήματα Δικαίου υπό το Υπουργείο Δικαιοσύνης και τα ζητήματα Υγειονομικού περιεχομένου από το Υπουργείο Υγείας-Πρόνοιας και που λειτούργησε από το 2000. Τα αποτελέσματα αυτής της επιτροπής ουσιαστικά είναι εκείνα που ενσωματώνουν όλο τον προβληματισμό και τις θέσεις στο κείμενο που συζητάμε σήμερα. Απ’ αυτή την άποψη θα μπορούσε να πει κανείς ότι σε ακόμη μια περίπτωση η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και η Κυβέρνηση βρήκαν ένα έτοιμο έργο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και το εισαγάγουν σήμερα προς ψήφιση – και σωστά- που πρέπει όμως να γίνει αυτή η υπενθύμιση για να αποφύγουμε όποια διάθεση επικοινωνιακής εκμετάλλευσης. Πρώτο σχόλιο που θα΄θελα να κάνω, είναι ότι το σχέδιο νόμου αυτό, ενέχει σε ικανοποιητικό βαθμό στοιχεία και όρους για τα συγκεκριμένα πλαίσια λειτουργίας του συστήματος της Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Στην κατ’ άρθρο συζήτηση θα εξειδικεύσουμε τις παρατηρήσεις μας για την όσο το δυνατόν σωστότερη διατύπωση εννοιών και πρακτικών σε σχέση με την εφαρμογή που πρέπει να έχουν οι εν λόγω μέθοδοι αναπαραγωγής και η προστασία των πολιτών από αθέμιτες παρεκκλίσεις που τυχόν θα επιχειρηθεί να υπάρξουν κυρίως λόγω οικονομικών συμφερόντων που αναφύονται ενόψει της νέας πραγματικότητας στον τομέα αυτό. Παρ’ ότι η όλη συζήτηση γύρω απ’ αυτό το θέμα δημιουργεί ένα αίσθημα θεμιτού πειρασμού για φιλοσοφικές εμβαθύνσεις, όπως άλλωστε έγινε και στη συζήτηση του 3089, θα’ λεγα ότι πρέπει να μείνουμε στον πολιτικό κυρίως ρόλο μας ως βουλευτές, να αποφανθούμε δηλαδή πολιτικά για τα ζητήματα που θέτει το προτεινόμενο πλαίσιο της Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Και αυτό το αναφέρω σήμερα, έχοντας διαβάσει τα πρακτικά εκείνων των συζητήσεων, που μπορώ να πω ότι χαρακτηρίζονται οι τοποθετήσεις των συναδέλφων από τις ευαισθησίες εκείνες που καμιά φορά λείπουν σε άλλα ζητήματα που απασχολούν το σώμα, όσον αφορά το βάθος της ανάλυσης και την δέουσα προσοχή σε λεπτομέρειες ιδιαίτερα σημαντικές για ένα θέμα που αφορά την ίδια τη ζωή. Έτσι λοιπόν, η κατ’ αρχήν πολιτική μου θέση είναι ότι- όπως αναφέρεται και στο άρθρο 1-, κυρίαρχο αιτούμενο αποτελεί ο σεβασμός της ελευθερίας του ατόμου και του δικαιώματος της προσωπικότητας για την ικανοποίηση της επιθυμίας για απόκτηση απογόνων. Δεν θα πρέπει λοιπόν να θεωρηθεί ότι η Βουλή προβαίνει στην νομοθετική αυτή πράξη μόνο και μόνο για την αντιμετώπιση του μεγάλου και γνωστού προβλήματος του Δημογραφικού, και της υπογγενητικότητας. Πρώτα απ’ όλα ο άνθρωπος και το φυσικό του δικαίωμα στη ζωή, είναι η αφετηρία της οπτικής μας και του προβληματισμού μας. Είναι ευτυχές ότι το δικαίωμα αυτό στο παρόν σχέδιο νόμου συνδέεται ευθέως και άμεσα με το στόχο της αύξησης του πληθυσμού των Ελλήνων πολιτών μ’ έναν τρόπο απόλυτα παραδεκτό και θεμιτό. Δεύτερο ζήτημα πολιτικής τάξης δίνει η διασφάλιση των όρων και των προϋποθέσεων για την πραγμάτωση αυτού του δικαιώματος, η δημιουργία δηλαδή ενός πλέγματος κανόνων που ελαχιστοποιεί κινδύνους για την υγεία των πολιτών που θα γεννηθούν, αλλά και για τους δότες ωαρίων και σπερματοζωαρίων, των γεννητόρων θα έλεγα, που χρειάζονται και αυτοί την προστασία της πολιτείας στη διαδικασία της Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Κυρίως βέβαια υπάρχει ανάγκη ενός ισχυρού ιστού προστασίας για αντικοινωνικές συμπεριφορές είτε λόγω της άγνοιας, είτε λόγω έλλειψης κανόνων, ή ακόμα επειδή η διαδικασία αυτή είναι αρκούντως δεκτική σε οικονομικού τύπου παρανομίες. Κυρίαρχο μέλημα μας θα πρέπει να είναι η ισορροπία, από τη μια της αυτονομίας και της ελευθερίας στις επιλογές των ατόμων και από την άλλη της χάραξης των περιορισμών που οφείλει το κράτος να θέσει για την προστασία ηθικών και κοινωνικών παραμέτρων που υπερβαίνουν τις ατομικές επιλογές ( σωστά π.χ. αναφέρεται η ρητή απαγόρευση της κλωνοποίησης ). Ένα τρίτο και κεφαλαιώδες ζήτημα που επιχειρεί να αντιμετωπίσει το νομοσχέδιο, και που είναι μια εκκρεμότητα που πρέπει να λυθεί, είναι το οικονομικό σκέλος της προσπάθειας για την Ιατρική Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, δηλαδή την κάλυψη των εξόδων και των δαπανών από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Επειδή το κόστος για τους κύκλους που γίνονται στη χώρα μας είναι προσεγγίσιμο σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, χρειάζεται να διευκρινιστεί πλήρως από το Υπουργείο Υγείας και από την Κυβέρνηση τι θα καλύπτουν ακριβώς τα ταμεία γιατί από το νομοσχέδιο δεν προκύπτουν σαφώς οι δεσμεύσεις του κράτους έναντι των ασφαλισμένων αλλά και των ανασφαλίστων που δικαιούνται να κάνουν χρήση της μεθόδου της Ι.Υ.Α.(άρθρο 28). Στο πιο σημαντικό όμως ζήτημα που θάθελα να αναφερθώ είναι η ανάγκη δημιουργίας Δημόσιων κέντρων Ι.Υ.Α, ενταγμένων στο ΕΣΥ. Στο σχέδιο νόμου δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή η κατεύθυνση ως προτεραιότητα, αλλά δίνεται έμφαση στις ιδιωτικές Μονάδες που λειτουργούν και σ’ αυτές που πρόκειται να δημιουργηθούν. Από τα στοιχεία που διαθέτουμε στην χώρα μας λειτουργούν 46 κέντρα εξωσωματικής από τα οποία μόνο ελάχιστα ανήκουν στα δημόσια Νοσοκομεία. Στο λεκανοπέδιο αν δεν κάνω λάθος λειτουργούν 25 ιδιωτικά και μόνο 2 Δημόσια.(Ελενας-Αλεξάνδρας). Στο σύνολο των κύκλων που πραγματοποιούνται ετησίως στην Ελλάδα, πάνω από το 90% γίνονται στα ιδιωτικά κέντρα με τεράστιο κόστος για τους πολίτες Κυρίως όμως αυτό που θα πρέπει να μας ενδιαφέρει, είναι η διασφάλιση που παρέχει το Δημόσιο Σύστημα Υγείας .Θεωρώ ότι αυτό το ζήτημα θα πρέπει να αναφερθεί ρητά στο νόμο και να προβλευθεί η δημιουργία τέτοιων κέντρων στο ΕΣΥ που να καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα. Όσον αφορά τέλος την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, είναι ένας θεσμός που προσδοκούμε να παίξει το ρόλο του ελεγκτή στην όλη διαδικασία με τον πιο υπεύθυνο τρόπο, αλλά πάντα πρέπει την υψηλή εποπτεία να έχει το κράτος και κυρίως το Υπουργείο Υγείας, ως καθ’ ύλην αρμόδιο όχι μόνο θεωρητικά αλλά και έμπρακτα, καθημερινά και συνεχώς.

Κυρίως η Εθνική Αρχή και το Υπουργείο χρειάζεται να επικεντρώνουν στους ελέγχους των ιδιωτικών μονάδων, στην επιβεβλημένη διασύνδεσή τους με τα Δημόσια Νοσοκομεία για την προστασία των πολιτών. Και κυρίως στην τήρηση του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων, όσων προστρέχουν στις μεθόδους της Ι.Υ.Α. Με αυτές τις καίριες κατά τη γνώμη μου πολιτικές θέσεις, επιτρέψτε μου και ως γιατρός να καταθέσω ακόμα μία προσέγγιση που προκύπτει από τα 20 χρόνια άσκησης του επαγγέλματός μου στα Δημόσια Νοσοκομεία. Όλη αυτή την περίοδο γνώρισα ζευγάρια που επιθυμούσαν να αποκτήσουν παιδιά και που για διάφορους λόγους δεν τα κατάφερναν. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που πολλοί έπεφταν θύματα κυκλωμάτων αδίστακτων ανθρώπων που είχαν ως στόχο την εκμετάλευση αυτής της επιθυμίας με πολύ επώδυνες συνέπειες για τους άτεκνους γονείς, όχι μόνο οικονομικές αλλά κυρίως ψυχολογικές. Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να σταματήσουμε αυτές τις απαράδεκτες καταστάσεις. Σήμερα νομοθετούμε για την ίδια τη ζωή. Όχι μόνο γι’αυτή καθ’αυτή τη γέννηση, αλλά προδιαγράφουμε το μέλλον των παιδιών που θα έλθουν στον κόσμο μας με τις μεθόδους της Ι.Υ.Α, που θα μεγαλώσουν και θα γίνουν πολίτες της χώρας μας. Είναι από τις στιγμές του κοινοβουλευτικού μας καθήκοντος που η ευθύνη μας βαραίνει, όσο η ζωή. Ας ανταποκριθούμε με τον καλύτερο εαυτό μας.