20/3/2006 ΟΜΙΛΙΑ

Η δημόσια Υγεία, η οργάνωση της προαγωγής της, η βελτίωση της ποιότητάς της, αλλά και η πρόληψη και η δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος διαβίωσης του πληθυσμού, πρέπει να αποτελούν πάντοτε πρώτης προτεραιότητας ζητήματα για κάθε σύγχρονο κράτος και για κάθε κυβέρνηση, που σέβονται τους πολίτες και επιδιώκουν τη διασφάλιση των πιο αποτελεσματι- κών όρων για την προστασία της Υγείας τους. Η δημόσια Υγεία πρέπει να αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της πολιτείας και να εντάσσεται σ’ έναν σχεδιασμό που βασίζεται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, όπως έχει καθιερωθεί στη χώρα μας πάνω από δύο δεκαετίες, με βασικό πυλώνα το Δημόσιο και Δωρεάν χαρακτήρα του. Στον ορισμό ή στους ορισμούς που καταλήγει η επιστημονική κοινότητα για το τι είναι η δημόσια Υγεία λίγο έως πολύ όλοι θα συμφωνούσαμε με όποιες επί μέρους παρατηρήσεις και διαφορετικές διατυπώσεις κι αν είχαμε να καταθέσουμε. Σ’ αυτό που σίγουρα υπάρχει διάσταση απόψεων είναι η πολιτική προσέγγιση που έχουμε για την δημόσια Υγεία και κυρίως, το πώς οργανώνεται, πώς ασκείται, υπό ποιόν έλεγχο και προς τα πού απευθύνεται. Στο νόμο 3172 που ψήφισε η προηγούμενη βουλή εγγράφεται αρκετά ευκρινώς η πολιτική του κόμματός μου για τη δημόσια Υγεία, αλλά κυρίως η οπτική και η ιδεολογία που διαπνέει την πολιτική μας αντίληψη γι’ αυτό το ζήτημα. Θα αναφερθώ αναλυτικότερα στη συνέχεια της τοποθέτησής μου, αλλά προς το παρόν θάθελα να κάνω ορισμένες βασικές επισημάνσεις που έχουν να κάνουν με την πολιτική συγκυρία κατά την οποία έρχεται προς ψήφιση αυτό το σχέδιο νόμου και την ευρύτερη αντίληψη και προοπτική που επικρατεί στην Κυβέρνηση και στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας για τα θέματα αυτά.

Οι πολίτες της χώρας βίωσαν και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυστυχώς τον τελευταίο καιρό, φαινόμενα, που έχουν σχέση με την υγειονομική τους προστασία, καθόλου ευχάριστα –άκρως επικίνδυνα θα έλεγα- αντίστοιχα των οποίων είναι μόνο όσα συμβαίνουν σε χώρες του τρίτου κόσμου και εν πλάση περιπτώσει μη προσιδιάζοντα σε μια ευνοούμενη πολιτεία, που θέλει να λέει ότι είναι ανθρωποκεντρική και ευαίσθητη στα κοινωνικά ζητούμενα. Η απαράδεκτη εικόνα που παρουσιάστηκε με αφορμή τα χαλασμένα γιαούρτια, το επικίνδυνο μέλι, τις ύποπτες χρωστικές ουσίες και τελευταία τις γαλοπούλες με τη σαλμονέλα, μόνο εικόνα μιας οργανωμένης και υπεύθυνης πολιτικής αντίληψης και πρακτικής δεν είναι. Ξαφνικά και μετά από πάρα πολλά χρόνια στη χώρα μας δημιουργήθηκε μια κατάσταση που άφησε και εξακολουθεί να αφήνει απροστάτευτο τον πολίτη μπροστά σε κινδύνους για την υγεία του, που προέρχονται όχι από μεμονωμένα και περιθωριακά φαινόμενα εστιών που βλάπτουν μικρές ομάδες πληθυσμού, αλλά μαζικά και στο σύνολο των πολιτών σε είδη πρώτης ανάγκης και κατανάλωσης. Ανεξάρτητα από ποιο ή ποια Υπουργεία είχαν και έχουν την ευθύνη για την μη έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση, του κόσμου πρωτ’ απ’ όλα, συνολικά η σημερινή Κυβέρνηση έχει μείνει έκθετη και κυρίως εκθέτει ολόκληρο τον πληθυσμό της χώρας σε κινδύνους που έχουν άμεση σχέση μ’ αυτό που ονομάζουμε δημόσια Υγεία και προστασία του πολίτη από ασθένειες. Το συμπέρασμα που προκύπτει απ’ αυτά τα γεγονότα και τις καταστάσεις αυτές είναι, ότι με την ευθύνη της Κυβέρνησης αμφισβητήθηκε η ικανότητα των δημοσίων οργανισμών να διασφαλίζουν την Δημόσια Υγεία στη χώρα και το αίσθημα της ανασφάλειας να περνάει στους πολίτες που νοιώθουν ξαφνικά απροστάτευτοι, όχι μόνο σε σχέση με τα τρόφιμα, αλλά σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με αυτή τη βασική υποχρέωση του κράτους απέναντί τους. Επί της αρχής του σχεδίου νόμου, οι εισαγωγικές παρατηρήσεις αφορούν ακροθιγώς και τα εξής ζητήματα. Α) Η δημόσια Υγεία και η πολιτική οπτική της πολιτείας για την εκπόνηση ενός στέρεου και ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης, πρέπει να έχει ως βάση την πολυτομεακή και διατομεακή διάσταση του ζητήματος. Απ’ αυτή την άποψη χρειάζεται ο Συντονισμός Πολιτικών και Δράσεων Δημόσιας Υγείας με άλλα Υπουργεία και φορείς, όπως προβλέπεται στο νόμο 3172/2003 που καταργείτε με αυτό το σχέδιο νόμου. Η συγκέντρωση όλης της εξουσίας στο Υπουργείο Υγείας χωρίς τη συναρμοδιότητα και άλλων Υπουργείων δια των Γενικών τους Γραμματέων, δεν βοηθά στη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος και κυρίως στην αποτελεσματική άσκηση πολιτικής που θα βασίζεται στην συνυπευθυνότητα των διαφορετικών τομέων ευθύνης των Υπουργείων και των αντικειμένων τους. Β) Η συγκέντρωση των εξουσιών στα ζητήματα διαχείρισης της Δημόσιας Υγείας στο Υπουργείο Υγείας δημιουργεί και αυτό φαίνεται από το σχέδιο νόμου, ένα πολυδιάστατο γραφειοκρατικό και δυσκίνητο πλέγμα οργάνων, με αλληλο- καλυπτόμενες αρμοδιότητες και ρόλους που μόνο αποτελεσματικά δεν θα μπορέσουν να εργαστούν και να αντα- ποκριθούν στον επιδιωκόμενο στόχο. Γ) Με το παρόν σχέδιο νόμου δεν εξασφαλίζεται το μείζον ζητούμενο που είναι η αποκέντρωση, που αποτελεί βασική προϋπόθεση υλοποίησης οποιασδήποτε πολιτικής μεγάλης εμβέλειας, σχετικής με κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού σε ολόκληρη τη χώρα. Η μη ανάθεση σε επίπεδο περιφέρειας αρμοδιοτήτων για πολιτικές αποφάσεις που στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει να είναι εκ των πραγμάτων άμεσες, δεν βοηθά τον οποιαδήποτε σχεδιασμό όσο καλός κι αν είναι.

Γιατί ναι μεν οι Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας εντάσσονται στις ΔΥΠΕ, αλλά οι Γενικοί Γραμματείς των Περιφερειών ασκούν μόνο την εποπτεία και τον έλεγχο των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και των Δημοτικών η κοινοτικών υπηρεσιών που ασκούν δραστηριότητες Δημόσιας Υγείας, αλλά δεν έχουν τον αποφασιστικό ρόλο που χρειάζεται για την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων που προκύπτουν ή πρέπει να εκτιμηθούν πολιτικά από την αρμόδια Αρχή που είναι η Περιφέρεια. Το περίεργο είναι, ότι όταν συζητιόταν ο νόμος 3172 οι βουλευτές της Ν.Δ. έκαναν κριτική στο ΠΑΣΟΚ γι’ αυτό ακριβώς το ζήτημα. Δ) Αλλά και σ’ ένα άλλο θεμελιώδες θέμα κάνατε κριτική Κύριοι Συνάδελφοι του κυβερνώντος κόμματος. Ότι δηλαδή η εκπόνηση και η υλοποίηση ενός σχεδίου για την Δημόσια Υγεία πρέπει να βασίζεται και στο δίκτυο και τις Δομές της Α΄βάθμιας Φροντίδας Υγείας, κάτι για το οποίο μολονότι έχει δεσμευθεί το κόμμα σας και προσωπικά ο Υπουργός Υγείας, ότι θα είχε ρυθμιστεί με νόμο που θάφερνε τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης από την παράταξή σας, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα. Πιο συγκεκριμένα, επί του σχεδίου νόμου πρέπει να γίνουν και οι πιο κάτω παρατηρήσεις πολιτικής ουσίας αλλά και πρακτικών εφαρμογών που αφορούν το εν λόγω κείμενο. 1. Από τον Μάρτιο του 2004, μέχρι σήμερα, τόσο σε Κεντρικό όσο και σε Περιφερειακό Επίπεδο δεν υπήρχε ούτε στο ελάχιστο ενεργοποίηση του Νόμου 3172/2003 ακόμη και για αντικειμενικά προβλήματα σε επίπεδο κυρίως Περιφέρειας ή για θέματα των οποίων η θεσμική αρμοδιότητα διατηρείται και με τον ισχύοντα Νόμο.(π.χ. το «πάγωμα» των διαδικασιών σχετικά με το Χάρτη Υγείας). 2. Δεν μπορεί κανείς να αντιληφθεί την έννοια της «ανεξάρτητης αρχής» ως επιλογή του ΕΣΥΔΥ. Τι εννοείτε; Ότι και να εννοείτε, στο επίπεδο της λειτουργίας του ως πλεονέκτημα, δεν αντιλαμβάνομαι γιατί αυτό δεν ισχύει για το συνολικό σύστημα οργάνωσης της Δημόσιας Υγείας και κυρίως για το Υπουργείο, αφού άλλωστε, έντεχνες διατυπώσεις στο Νόμο σας, επιδιώκουν την υπερσυγκέντρωση στο ΥΥΚΑ (και πάλι χαρακτηριστικό παράδειγμα η σύνθεσή του Περ. Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας). Είναι προφανές, ότι εδώ δεν πρόκειται για αρχή προσωπικών δεδομένων αλλά για μείζονα θέματα δημόσιας Υγείας και δεν γνωρίζω αν πρόκειται για αναβάθμιση η για «ανεξάρτητες προθέσεις» από τους στόχους της Δημόσιας Υγείας. 3.

Τόσο στο Νόμο για τα ΠΕΣΥΠ όσο και στο παρόν Νομοσχέδιο, αλλά και στην πρόταση για την ποιότητα των Υπηρεσιών Υγείας και την ασφάλεια διαπιστώνεται μια τάση: Α. Δημιουργίας οργάνων με αυτόνομη Νομική Προσωπικότητα και Β. Αυτοτελής επεξεργασία ενός νόμου χωρίς συσχετισμούς με τους προηγούμενους Είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αδυναμία συντονισμού και άσκησης Πολιτικής Δημόσιας Υγείας αφού με τον τρόπο αυτό το συνολικό θεσμικό πλαίσιο διατηρεί τα χαρακτηριστικά της διάσπασης πριν από την ψήφιση του Ν.3172/2003. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αδυναμίας σχεδιασμού στο Θεσμικό επίπεδο είναι ότι στο παρόν νομοσχέδιο οργα- νώνετε νέες Δ/νσεις στο Υπουργείο ενώ επί 14 μήνες διατηρείτε σε εκκρεμότητα τον νέο Οργανισμό του Υπουργείου. 4. Διοικητική οργάνωση ΕΣΥΔΥ: a. Επιστημονική Ολομέλεια b. Δ.Σ. (τριετής θητεία) ο χρόνος είναι προβληματικός αλλά γενικώς διαπιστώνεται ότι η μείωση του χρόνου θητείας οργάνων –όπως ΔΥΠΕ κ.α.- είναι επιλογή με πολλά μειονεκτήματα και εκφράζει τη λογική των επιφυλάξεων. c. Γραμματεία d. Επιτροπή Συντονισμού Φορέων Δημόσιας Υγείας: Δομή εξαιρετικά ανεπτυγμένη, καταγράφει ήδη τη δομή και τη σύνθεσή της, την πολυπλοκότητά της και τη δυ- σκολία λήψης αποφάσεων σε πολιτικό επίπεδο. Είναι βέβαιο, ότι τα θέματα της Δημόσιας Υγείας θα «θεωρητικοποιηθούν» και όταν το Υπουργείο κληθεί να αντιμετωπίσει «πρόβλημα» Δημόσιας Υγείας θα επι- λαμβάνεται πιθανόν ο ίδιος ο Υπουργός όχι για συντονισμό αλλά για άρση των συγχύσεων από αλληλοεπικαλυπτόμε- νες αρμοδιότητες οργάνων. 5. Σε ότι αφορά την Περιφερειακή Δ/νση Δ.Υ. είναι προφα- νης η αντιφατικότητα ή η «σχεδιασμένη αντίφαση» αφού με τον ορισμό του Προέδρου του Διοικητή της ΔΥΠΕ ουσιαστικά καταργείτε ως Υπουργός Υγείας την περι- φερειακή συγκρότηση και Οργάνωση της Περιφέρειας. ( Συμφωνεί ο κ. Παυλόπουλος;). Εάν κάποτε προκύψει θέμα στην Περιφέρεια ο μεν Διοι- κητής ΔΥΠΕ θα είναι αντικειμενικά αμήχανος και με απόλυτη βεβαιότητα αναποτελεσματικός, ο δε Περι- φερειάρχης θα αναρωτιέται για τον τρόπο διοικητικού χειρισμού του προβλήματος στην Περιφέρειά του. 6.

Σε ότι αφορά την λειτουργία του Συντονιστικού Οργά- νου του Τομέα Υγείας ( ΚΕΠΙΧστο ΥΥΚΑ θα θυμίσω ότι το Όργανο αυτό προβλέφθηκε στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Υπουργείου Υγείας από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Μετά την ολοκλήρωση των Ο.Α. το συντονιστικό όργανο ατόνησε, η διαφήμιση της λειτουργίας του για το σύστημα Εφημεριών είχε επικοινωνιακό χαρακτήρα και καθόλου ουσιαστικό, αφού η ηλεκτρονική του υποδομή δεν μπορούσε να αποτυπώσει την δυναμική εξέλιξη των συνθηκών κατά την διάρκεια της Εφημερίας και απλά γινόταν «παιδικό παιχνίδι». Ο ίδιος πολλές φορές αναγκασθήκατε να δηλώσετε τις αδυναμίες του, του Υπουργείου και των Φορέων του. Είναι ένα επί πλέον Όργανο που σύμφωνα με το Νομοσχέδιο θα εξειδικεύεται στην αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων και χημικών και βιολογικών καταστροφών. Καλό θα είναι να μελετήσετε το θέμα με βάση εμπειρίες και δυνατότητες άλλων χωρών για να καταλάβετε ότι στο ΥΥΚΑ και του φορείς της πρέπει να υπάρχουν σχέδια και δυνατότητες αντιμετώπισης του προβλήματος Δημόσιας Υγείας αν προκύψει και δεν απαιτούνται μεγαλόσχημα Οργανικά σχήματα συνήθως αναποτελεσματικά και σπάταλα. Μπορείτε να δείτε το ΚΕΠΙΧ ΣΟΤΥ στην κλίμακα των αναγκών του ΥΥΚΑ αλλά σε μιά ολοκληρωμένη πρόταση οργανικής διάρθρωσης που επαναλαμβάνω ότι ακόμη μας είναι άγνωστη. – Υπάρχει επίσης ένα σοβαρό ερώτημα το οποίο πρέπει να απαντηθεί: Έχουν δεσμευθεί και έχουν εγγραφεί οι απαραίτητοι πόροι για να χρηματοδοτηθούν και να εφαρμοστούν οι λειτουργίες που προβλέπονται στο παρόν σχέδιο νόμου, οι προσλήψεις προσωπικού και η υλοποίηση των διαδικασιών και των στόχων που προωθούνται; – Για τις Μ.Ε.Θ. και τις συμβάσεις με Ν.Π.Ι.Δ κοινωφε- λούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, θάθελα να επανα- λάβω την αναγκαιότητα για πλήρωση των υπαρχουσών κενών κλινών των Μ.Ε.Θ. στα Δημόσια Νοσοκομεία με την πρόσληψη του απαραίτητου νοσηλευτικού προσω- πικού. Ας μην απαξιώνεται με ελιγμούς ο Δημόσιος Τομέας, Έχοντας την εύκολη λύση των συμβάσεων σε ιδιωτικούς Φορείς. – Ομοίως για την απόδοση ειδικοτήτων από μη Δημόσια Νοσοκομεία, πρέπει να τονιστεί ότι χρειάζονται προδια- γραφές, ελεγκτικό σύστημα σωστής εκπαίδευσης των ει- δικευόμενων γιατρών και ορθής παιδευτικής διδασκαλίας στις κλινικές.Υπάρχουν τέτοιες δικλίδες για τα Ν.Π.Ι.Δ.; Κύριοι συνάδελφοι, Όπως αναφέρεται και αναγνωρίζετε στην εισηγητική έκθεση, «Τα τελευταία έτη το επίπεδο υγείας στην Ελλάδα παρουσιάζει σταθερά τάσεις βελτίωσης και το φαινόμενο αυτό αποδίδεται κυρίως στην κοινωνική ανάπτυξη και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων». Έτσι έμμεσα αναγνωρίζεται η μεγάλη προσφορά των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο στο χώρο της Υγείας αλλά και σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής των πολιτών της χώρας μας. Με το παρόν σχέδιο Νόμου όμως, δημιουργείται ο κίνδυνος να υπάρξει αναποτελεσματικότητα και στρέβλωση στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, επειδή ακριβώς είναι πρόχειρο και επιφανειακά μελετημένο. Συνεπώς, επειδή το ενδεχόμενο του να καταστεί πρακτικά ανεφάρμοστο για τους λόγους που ανέπτυξα πιο πάνω, αλλά και για όσα είπαν οι υπόλοιποι συνάδελφοι στην κριτική τους, μας οδηγεί στο να μην το ψηφίσουμε επί της αρχής.