12/5/2006 ΟΜΙΛΙΑ Στο σχ. Νόμου «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων»

Κύριοι συνάδελφοι, Με τη διαδικασία που επέλεξε η Κυβέρνηση να συζητηθεί ο Δημοτικός και Κοινοτικός κώδικας, καλείται σήμερα η Εθνική μας Αντιπροσωπεία να δεχθεί ή να απορρίψει το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε επίπεδο Δήμων και Κοινοτήτων, χωρίς ουσιαστικά να δίνεται η δυνατότητα σε καθέναν από εμάς, να έχουμε ουσιαστική παρέμβαση σε ένα πεδίο πολιτικής που σχετίζεται ευθέως με τη δημοκρατία στη χώρα μας. Γιατί η Τ.Α. είναι ακριβώς το βασικό βάθρο και υπόβαθρο της εφαρμογής της δημοκρατίας με την έννοια της αποκέντρωσης και της συμμετοχής που ιδιαίτερα στην εποχή μας συνιστά το μεγάλο στοίχημα για την πορεία της ελληνικής κοινωνίας, τους ρυθμούς και τους βηματισμούς της, τη βίωση τελικά της δημοκρατίας από τους ίδιους τους πολίτες. Ο κώδικας που παρουσιάζεται σήμερα, βασίζεται σε ένα έτοιμο σχέδιο που παρέλαβε η Κυβέρνηση και που τελικά δεν τόλμησε να το επεξεργαστεί πολιτικά κάνοντας τις τομές εκείνες και τις μεταρρυθμίσεις, που απαιτούν και η εποχή και οι πολίτες.

Βεβαίως στον κώδικα αυτό εμπεριέχονται ρυθμίσεις που αλλού βελτιώνουν αποσπασματικά την υπάρχουσα δομή και λειτουργία της Τ.Α., αλλού αφήνουν καταστάσεις παρωχημένες να διατηρούνται και αλλού εισάγονται μέτρα, που συνάντησαν την σφοδρή αντίθεση των φορέων της Τ.Α. και των πολιτικών δυνάμεων με χαρακτηριστικότερο το γνωστό όριο του 42% για το οποίο έχουν αναπτυχθεί στο πρόσφατο παρελθόν οι αιτιάσεις και η κριτική μας και σε αυτή εδώ την αίθουσα. Όπως επεσήμανε και ο εισηγητής μας, υπάρχουν ρυθμίσεις που συντελούν σε ορισμένες λειτουργικές βελτιώσεις στις υφιστάμενες δομές και εμείς δεν θα τις παραβλέψουμε. Όμως όσες δεν αφορούν δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα και κινούνται σε θετική κατεύθυνση, όπως η συστηματοποίηση των αρμοδιοτήτων, η αναβάθμιση των λειτουργικών οργάνων, η διεύρυνση των δυνατοτήτων πληροφόρησης και ο έλεγχος επί της εξουσίας, η εισαγωγή θεσμών συμμετοχής των πολιτών και μερικές ακόμη, αυτές παραμένουν ημιτελείς και άτολμες όπως είπα και σε κάθε περίπτωση, απέχουν από μια νέα συνολική προσέγγιση που έχει ανάγκη ο θεσμός της Τ.Α. στη χώρα μας. Πολλές είναι και οι διατάξεις και τα άρθρα που προστίθενται στον κώδικα και παράγουν αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία της Τ.Α., όπως π.χ. η κατάργηση της μυστικής ψηφοφορίας για την εκλογή οργάνων, η ενίσχυση του ρόλου του Γ.Γ. της Περιφέρειας, ο περιορισμός του προληπτικού ελέγχου από το ελεγκτικό Συνέδριο κ.λ.π. Ένα άλλο σημείο αφορά την απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην Τ.Α. να ασκήσει πολιτικές για τους μετανάστες που αποτελούν μέλη των τοπικών κοινωνιών. Επίσης η συμμετοχή της γυναίκας στα ψηφοδέλτια και στα όργανα διοίκησης αντί να διευρύνεται, συρρικνούται. Το κρίσιμο όμως ζήτημα –και σ’ αυτό θα ήθελα να επικεντρωθώ – αφορά, την έλλειψη μέσα από τα άρθρα του Κ.Δ.Κ, μιας πολιτικής και θεσμικής αναβάθμισης της Τ.Α. που θα προέβλεπε εμβάθυνση του αυτοδιοικητικού συστήματος με περοσσότερη δημοκρατία με μεγαλύτερη διαφάνεια και με ενεργότερη συμμετοχή των πολιτών στην κατεύθυνση που επιβάλλει η σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Και κατά τη γνώμη μου αυτά τα αποφασιστικά βήματα δεν γίνονται, γιατί η Κυβέρνηση εγκλωβισμένη στην κρατιστική και συγκεντρωτική της λογική όσον αφορά την διοίκηση, δεν προχωρά στο μείζον ζήτημα που είναι η οικονομική αυτοτέλεια της Τ.Α. Αυτοτέλεια που θα επέτρεπε στις τοπικές κοινωνίες να αυτοδιαχειριστούν καλύτερα τα του οίκου τους. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της λογικής είναι ότι δεν αναγνωρίζεται ο αναπτυξιακός ρόλος των ΟΤΑ στο μέτρο και στο βαθμό που θα έπρεπε, αφού δεν τους δίνεται η δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής στις διαδικασίες δημοκρατικού προγραμματισμού εν όψει του Δ΄ ΚΠΣ.

Επίσης δεν αντιστοιχούνται ρητώς και σύμφωνα με τη Συνταγματική επιταγή, οι πόροι που διατίθενται με τις αρμοδιότητες που αναλαμβάνουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες και δεν καλύπτονται οι δαπάνες που προκαλούνται από τις αρμοδιότητες αυτές. Όπως μπορούν να βεβαιώσουν όλοι οι συνάδελφοι σ’ αυτή την αίθουσα όχι μόνο της αντιπολίτευσης, αλλά και οι κυβερνητικοί βουλευτές, όλοι σχεδόν οι Δήμοι στις περιφέρειές μας διαμαρτύρονται συνεχώς για τεράστια έλλειψη πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκτέλεση των καθηκόντων και των υποχρεώσεων που έχουν. Το άλλο μεγάλο ζήτημα που δεν ακουμπά η Κυβέρνηση και φαίνεται και από τον παρόντα Κώδικα είναι το θέμα του νέου κύκλου συνενώσεων έστω σε εθελοντική βάση, όπως και το θέμα της μητροπολιτικής οργάνωσης των μεγάλων αστικών περιοχών. Θα επαναλάβω κι εγώ ότι, ότι έγινε στη χώρα μας για την αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την αποκέντρωση, συνέβη κατά τη διάρκεια που κυβερνούσε το ΠΑΣΟΚ. Δυστυχώς σ’ αυτές τις μεγάλες τομές η Νέα Δημοκρατία ήταν απούσα και μονίμως αντιτιθέμενη, από τον αιρετό Νομάρχη έως και τη θέσπιση και λειτουργία του Καποδίστρια. Εν κατακλείδι, στον παρόντα κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων απουσιάζει εμφανέστατα η διάθεση από μεριάς της Κυβέρνησης, για περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αντίθετα γίνεται σαφές ότι επιχειρείται η παλινόρθωση του αυταρχικού και συγκεντρωτικού κράτους, η ενίσχυση του πελατειακού συστήματος, η αποδυνάμωση σε τελική ανάλυση του ρόλου του πολίτη. Εμείς ως ΠΑΣΟΚ κινούμαστε σε εντελώς αντίθετη λογική, όπως έχουμε επανειλημμένα αποδείξει με τις πολιτικές που ακολουθήσαμε και στο παρελθόν και με τις θέσεις που προτείνουμε σήμερα, ως συνεπή συνέχεια αυτών των πολιτικών. Η έννοια και η εφαρμογή της αποκέντρωσης αποτελεί κορυφαία επιλογή του κόμματός μας. Επιμένουμε στον επιτελικό ρόλο του κράτους ο οποίος πρέπει να είναι αυστηρά στρατηγικός, συντονιστικός και ελεγκτικός. Επιμένουμε στις λιγότερες και ισχυρότερες αυτοδιοικούμενες Περιφέρειες με τις σημερινές Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις που θα έχουν όλη την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της περιφερειακής ανάπτυξης.

Επιμένουμε σε ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση με επαρκείς και αυτοτελείς πόρους, που θα έχει την ευθύνη ευρύτατων αρμοδιοτήτων και σε τομείς, όπως για παράδειγμα η παιδεία, η προστασία και ενημέρωση του καταναλωτή, η κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών, ο πολιτισμός, ο τουρισμός και όσα ζητήματα αφορούν την καθημερινότητα του πολίτη. Με αυτή τη λογική θα έχουμε ένα αποκεντρωμένο, συμμετοχικό και κοινωνικό κράτος που μπορεί να είναι από κάθε άποψη πιο παραγωγικό και πιο αποτελεσματικό υπέρ των πολιτών και της κοινωνικής συνοχής. Δυστυχώς για όλα αυτά τα ζητήματα, το σχέδιο Νόμου για την κύρωση του Κώδικά Δήμων και Κοινοτήτων, απέχει παρασάγκας από τις απαιτήσεις και της εποχής και των φορέων της Τ.Α. και των πολιτών. Για άλλη μια φορά η Νέα Δημοκρατία εξαντλεί την παρέμβαση της στη διαδικαστική και διαχειριστική προσέγγιση, στα πλαίσια του συντηρητισμού της και των φοβικών της συνδρόμων, γι’ αυτό και εμείς αρνούμαστε να συνηγορήσουμε σ’ αυτή τη λογική.